Inwestorzy często mają wątpliwości, jakie prace dotyczące realizacji ogrodu powinny zostać wykonane na poszczególnych etapach budowy domu. Pokusa jest duża, aby część prac ogrodowych przeprowadzić szybko, gdy jeszcze trwa budowa, tak, aby wprowadzając się na przykład jesienią, zaznać już widoku zieleni za oknem. Pośpiech nie jest dobrym doradcą przy prowadzeniu żadnej inwestycji, ani jeśli chodzi o dom, ani o ogród. Zamiana kolejności niektórych prac może skutkować zniszczeniem efektów poszczególnych etapów, i koniecznością wykonywania części pracy podwójnie, a co za tym idzie podwoją się koszty. 

Bazując na własnych doświadczeniach jako projektant i towarzysząc Inwestorom podczas różnych wyzwań związanych z nadzorem procesu budowlanego, przedstawiam subiektywnie obiektywną kolejność etapów, jakie należy po kolei zrealizować w ogrodzie tak, aby wydać jak najmniej, i osiągnąć jak najlepsze efekty w jak najkrótszym czasie. 

______________________________________

ETAP I:  Zapanuj nad kulturą pracy i standardem wykonania ekipy budowlanej, jasno określ swoje wymagania

Standard, z jakim pracują ekipy budowlane jest ważny z punktu widzenia realizacji ogrodu. Inwestorzy określając zasady współpracy z ekipą budowlaną kładą nacisk na to, aby ich praca była solidna, zgodna ze sztuką budowlaną i wykonana dokładnie oraz estetycznie, i terminowo. Rzadko kiedy zwracają uwagę na to, aby ustalić z wykonawcą zasad dotyczących traktowania terenu przyległego do budowy. W rezultacie często widuję taczki niepotrzebnego betonu wylane do gruntu w przypadkowym miejscu w ogrodzie, bałagan i zakopywanie odpadów, które przeszkadzają na budowie, niezabezpieczone drzewa (jeśli takie występują na nieruchomości), które niszczy ciężki sprzęt. Jeśli w ogrodzie jest dobre podłoże- żyzna ziemia, należy ją ściągnąć przed budową i złożyć w jednym miejscu, i nie traktować jako wysypisko odpadów budowlanych. Odpady z budowy powinny być składowane w rozsądny sposób, wywiezione kontenerem, a nie zakopane. Notorycznie w trakcie realizacji ogrodów napotkać można jakiś narożnik działki, w którym pod warstwą humusu znajdują się resztki zbrojeniowych prętów, połamane bloczki betonowe i inne ciekawe znaleziska, które nigdy nie powinny się tam znaleźć. Żadne chemikalia, kleje i zaprawy nie powinny być wylewane do gruntu, na którym w następnym sezonie chcesz uprawiać sobie ekologiczną marchewkę. A wystarczy wyartykułować ekipie, że kultura ich pracy powinna dotyczyć również terenu poza stawianym budynkiem i tego się od nich oczekuje. 

ETAP II- Wyprowadzenie odpowiednich przyłączy z budynku na etapie budowy domu, przed tynkami wewnętrznymi i zewnętrznymi

W przyszłym ogrodzie ważne są zasadniczo dwa media: woda oraz energia elektryczna. Jeśli w ogrodzie będzie system automatycznego nawadniania (a to w tej chwili i w obecnych warunkach klimatycznych w Polsce staje się koniecznością), przyłącze wody powinno zostać wyprowadzone z domu na ogród na etapie budowy stanu surowego domu. I co ważne, powinno być to przyłącze o odpowiedniej średnicy- bardzo często spotykam się z tym, że na ogród została wyprowadzona rura 16mm, co zazwyczaj jest stanowczo za mało, aby zaprojektować optymalny i wydajny system nawadniania. Rura 25mm to absolutne minimum, a świetnie jeśli się uda 32mm (chyba że ogród jest niewielki). Instalacja ta powinna też zakładać montaż osobnego wodomierza do wody ogrodowej, aby nie płacić za ścieki. Energia elektryczna powinna zostać wyprowadzona z budynku w odpowiedniej ilości obwodów, aby potem można było zrealizować w ogrodzie: oświetlenie (podzielone na obwody), oświetlenie i gniazda prądowe w miejscach wypoczynku, altanach itp, fontanny czy atrakcje wodne. Z tych właśnie powodów, na tym na pozór jeszcze dość wstępnym etapie budowy domu, dobrze jest już zaangażować projektanta ogrodu. Jeśli w tym momencie Inwestor posiada plan zagospodarowania ogrodu, z podziałem na strefy, zlokalizowanymi miejscami wypoczynku, małą architekturą, ogrodzeniem i nawierzchniami utwardzonymi- instalacje wodna i elektryczna mogą zostać wyprowadzone zgodnie z zaleceniami projektowymi i w docelowym kształcie. Dzięki temu na etapie późniejszej realizacji Inwestor uniknie technicznych komplikacji i podwójnej pracy. Z żadnych planów nie będzie musiał rezygnować, bo instalacje już pod tynkiem i nic się nie da zrobić, albo ingerencja będzie duża i kosztowna. 

ETAP III- Wykonanie nawierzchni utwardzonych- podjazdu, ścieżek, placyków

To również jest etap, na którym projekt ogrodu jest bardzo przydatny i pozwala na przeprowadzenie całego procesu w optymalny sposób. Zaprojektowane wszystkie nawierzchnie utwardzone- podjazd, ścieżki, placyki wypoczynkowe- powinny zostać wykorytowane i wykonane w wybranej przez Inwestora technologii i z wybranego materiału, z uwzględnieniem obciążenia i warunków gruntowych. Jeśli na etapie projektu ogrodu zaplanowana zostanie drewutnia czy domek ogrodnika, podłoże pod nimi może zostać przygotowane już na tym etapie, nawet jeśli ich budowa ma nastąpić w późniejszym terminie, za kilka lat. Dzięki temu unikamy powracania za jakiś czas to ciężkich i brudnych prac, nie ma konieczności zmiany systemu nawadniania, zrywania części trawnika czy likwidowania roślin. To jest również etap wykonania tarasu oraz opasek wokół budynku- wypełnionych kamykiem, żwirem i odciętych od trawnika kostką brukową, kamienną lub krawężnikami albo palisadami. Wykonując nawierzchnię utwardzoną podjazdu pamiętać należy o miejscu na przechowywanie śmietników- powinno zostać uwzględnione w projekcie. 

ETAP 4- Wstępne przygotowanie terenu inwestycji do realizacji ogrodu

Na działce stoi już stan surowy zamknięty domu, wykończony od zewnątrz, otynkowany,  z rynnami i obróbkami na dachu, wykonane są taras i nawierzchnie utwardzone. To moment, kiedy teren budowy może zostać uprzątnięty i i można wykonać wstępne prace terenowe. Jeśli na działce należy wymienić gruntu, bo ziemia jest bardzo słaba, złej jakości, gliniasta- można to teraz zrobić, z wykorzystaniem cięższego sprzętu. Polecam skorzystanie z usług wykonywanych tzw. Bobcatem. Ten sprytny, niewielkich rozmiarów pojazd zwinnie radzi sobie na niewielkich przestrzeniach przeciętnych działek i nie czyni przy tym szkód, jak duże koparki. To jest moment na wstępne wyrównanie terenu, po nawiezieniu ziemi, która posłuży jako podłoże do budowania ogrodu i zakładania trawnika. Ziemię najlepiej kupić lokalnie, bo znaczny jej koszt to koszt transportu. Nie warto oszczędzać na ziemi. Zdarzają się okazje zakupienia bardzo taniej ziemi, która np. pozostała z wykopów pod jakąś dużą budowę czy inwestycję drogową. Nie daj się skusić. Jeśli ogród ma być piękny,  rośliny cieszyć oko, a trawnik intensywnie się zielenić- podłoże pod nim musi być dobre, żyzne, urodzajne. Co ważne do wyrównania ogrodu, w którym większość powierzchni stanowią zazwyczaj trawniki, lepiej nie kupować bardzo żyznej, czarnej ziemi- przypominającej strukturą ziemię do sadzenia kwiatów balkonowych. Taka ziemia jest trudna do wyrównania i nierówno osiada. Trawniki dobrze rosną na przepuszczalnym podłożu, dość żyzna ziemia z zawartością piasku na trawnik sprawdzi się dobrze. Przy sadzeniu roślin ozdobnych w ogrodzie zawsze zalecam zaprawianie dołów ziemią ogrodniczą. Dół pod roślinę powinien być wykopany co najmniej dwa razy większy niż potrzeba ze względu na rozmiar bryły korzeniowej. Dół zasypujemy ziemią ogrodową (workowaną lub kupioną z dobrego źródła ziemią kompostową) i sadzimy rośliny. Taka lokalna poprawa warunków sprawdza się i daje roślinom kopa na kilka sezonów. 

ETAP 5. Ogrodzenie

Bardzo często frontowe ogrodzenie wykonywane jest w innej stylistyce i z innych materiałów, niż pozostałe jego części. Jeśli frontowe ogrodzenie ma zostać wymurowane, albo wykonane z ozdobnych elementów metalowych- realizowane powinno być dopiero teraz. Wszystkie ciężkie transporty materiałów na działkę (kostka brukowa, ziemia do wyrównania terenu i założenia ogrodu, podsypki pod podjazd i piasek) zostały zakończone i nie ma więcej takich potrzeb. Można wymurować ogrodzenie, zamontować przesuwną bramę oraz furtkę. 

ETAP 6. Obrzeża rabat, elementy małej architektury, instalacja nawadniania i oświetlenia

Zaczyna się zabawa związana z budowaniem ogrodu, detalami i wykończeniowymi pracami. Powierzchnia została już wcześniej wstępnie wyrównana. Należy teraz zamontować system automatycznego nawadniania (nie robiłabym tego wcześniej, zwłaszcza jeśli wyrównanie terenu wykonywane jest mechanicznie, rury w tym przeszkadzają) i zakopać go, po sprawdzeniu jego szczelności. Rozprowadzić instalację elektryczną i zamontować lampy oraz urządzenia, zaplanowane  w projekcie. To również czas na wytyczenie w terenie rabat i odcięcie ich od powierzchni trawników obrzeżami (z kostki brukowej, kamiennej, geoborderów, albo z czego dusza zapragnie). Pamiętać należy o takim wykonaniu obrzeży, aby ułatwiały one koszenie. Powierzchnia kostki powinna być równa z gruntem, aby kosiarka swobodnie przejeżdżała po niej kołem i kosiła trawnik równo, nie zostawiając nieestetycznej brody. Podłoże na rabacie po drugiej stronie obrzeża powinno być nieznacznie obniżone względem kostki, aby ściółkowanie kamykiem czy korą nie wysypywało się na trawnik (ściółki z kory powinno być minimum 7cm). Równolegle z montażem obrzeży rabat należy wykonać montaż instalacji dla robota koszącego, jeśli został przewidziany w projekcie. Na przygotowanych rabatach sadzone są rośliny, zgodnie z projektem i w odpowiednich rozstawach. Jeśli na rabatach zastosowana ma być agrowłóknina przeciw chwastom, linię kroplującą automatycznego nawadniania należy położyć pod spodem. Do maty zniechęcam. Ułatwia pierwsze lata w ogrodzie, bo chwastów jest faktycznie mniej, ale powoduje zbijanie się ziemi, zaburza rozwój systemu korzeniowego roślin i gospodarkę wodno- powietrzną w glebie. Lepszym i zdrowszym rozwiązaniem jest wykorzystanie naturalnego ściółkowania grubą warstwą kory. 

ETAP 7. Zakładanie trawnika

Wszystkie prace związane z sadzeniem, ściółkowaniem są zakończone, automatyczne nawadnianie sprawdzone i działa. Można zakładać trawnik. Trawnik z rolki zakładać można w zasadzie przez cały rok, od wiosny do późnej jesieni. Oczywiście, lepsze będą chłodniejsze pory, z deszczem, ale trawniki założone w środku lata i optymalnie podlewane również powinny się przyjąć i dać sobie radę, ważna jest w tym przypadku jakość rolki oraz dobre przygotowanie podłoża. Trawnik z siewu najłatwiej założyć wiosną i jesienią.

Etap kolejny to wypicie kawy na tarasie i podziwianie efektów. Gratuluję przeprowadzenia prac w najlepszej możliwej kolejności. Pozostaje obserwować otaczający ogród jak rośnie i dojrzewa, z sezonu na sezon ujawniając swoje piękne oblicze. 

Liczę na to, że ten tekst Cię zainspiruje i wyciągniesz z niego cenne wskazówki, które wykorzystasz w swojej pracy.  Zostaw komentarz, jeśli ten tekst Ci się podobał. Masz uwagi? Chcę je poznać. Może chcesz przeczytać na jakiś konkrenty temat, szukasz odpowiedzi na ważne pytania- daj znać. 

Iza